โรคจมูกอักเสบ คือ โรคที่มีการอักเสบของเนื้อเยื่อในจมูก โดยสาเหตุอาจเกิดจากภูมิแพ้หรือไม่ใช่ภูมิแพ้ก็ได้ แม้โรคจมูกอักเสบจะไม่ใช่โรคร้ายแรงและพบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน แต่หากเป็นมากก็อาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิตได้ ไม่อยากป่วยเรื้อรังสิ่งที่เราควรรู้คือ สาเหตุของโรค รวมถึงวิธีป้องกันบรรเทาอาการจมูกอักเสบ
การระคายเคืองและอักเสบของเยื่อบุโพรงจมูกนี้เกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ที่พบบ่อยคือ เกิดจากการที่มีสิ่งกระตุ้นมาทำให้เยื่อบุโพรงจมูกบวมและมีสารคัดหลั่งหรือมูกเพิ่มขึ้นผิดปกติ โดยสิ่งกระตุ้นแบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด ได้แก่
1. ชนิดที่เป็นสารก่อภูมิแพ้ เช่น ไรฝุ่น ละอองเกสรดอกไม้ แมลง ขนสัตว์
2. ชนิดที่ไม่ใช่สารก่อภูมิแพ้ เช่น อุณหภูมิที่เปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลัน ความชื้นในอากาศ อากาศแห้ง เย็นหรือร้อนจัด
นอกจากนี้ โรคจมูกอักเสบยังเกิดจากการติดเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียได้อีกด้วย
อาการของโรคจมูกอักเสบที่พบได้บ่อย คือ คัดจมูก แน่นตันจมูกข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง น้ำมูกไหล บางรายมีอาการหูอื้อ เจ็บด้านหลังหู ปวดศีรษะแบบหนักท้ายทอยโดยเฉพาะในช่วงเช้าหลังตื่นนอน รู้สึกเพลีย อาการมึนและปวดศีรษะ ทั้งนี้ ผู้ป่วยโรคจมูกอักเสบจากสารก่อภูมิแพ้อาจมีอาการเพิ่มเติม อาทิ ไอ จาม คันจมูก คันตา น้ำตาไหล
การรักษาโรคจมูกอักเสบสามารถทำได้โดยการรักษาที่สาเหตุของการเกิดโรค เช่น รักษาโรคภูมิแพ้ โรคหวัด และรักษาตามอาการ ได้แก่ การให้ยาพ่นจมูกซึ่งเป็นยาสเตียรอยด์ชนิดใช้เฉพาะที่ในจมูก โดยใช้ในปริมาณน้อยแต่ต้องพ่นเป็นเวลาไม่น้อยกว่า 1 เดือนเพื่อลดการอักเสบ หลังจากนั้นหากผู้ป่วยมีอาการดีขึ้น แพทย์จะค่อย ๆ ปรับลดยาลง จนเหลือการใช้เฉพาะเมื่อมีอาการ ทั้งนี้ การล้างจมูกก่อนพ่นยา จะทำให้ยาสัมผัสกับเยื่อบุจมูกได้มากขึ้น ออกฤทธิ์ได้ดี มีประสิทธิภาพ
การป้องกันและบรรเทาอาการจมูกอักเสบนั้นทำได้โดยการ
1. หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่เป็นสารก่อภูมิแพ้ เช่น ฝุ่น ไรฝุ่น ควัน ละอองเกสรดอกไม้ ขนสัตว์ แมลงสาบ ควรกำจัดหรือลดปริมาณของสารก่อภูมิแพ้ ที่มีอยู่ในสิ่งแวดล้อมรอบตัวให้เหลือน้อยที่สุด เช่น ทำความสะอาดบ้านให้ปราศจากฝุ่น
2. หลีกเลี่ยงการสัมผัสอากาศเย็นโดยตรง รวมถึงการอยู่ในสถานที่ที่มีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างฉับพลัน เพื่อรักษาอุณภูมิในร่างกายไม่ให้ร้อนจัดหรือเย็นจัดจนเกินไป สวมใส่เสื้อผ้าที่ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายหรือเหมาะกับอุณหภูมิที่อยู่
3. หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีรสเปรี้ยวขณะท้องว่าง เนื่องจากอาหารเหล่านี้จะไปเพิ่มกรดในกระเพาะอาหาร หากไอกรดรั่วขึ้นมาถึงโพรงจมูกก็อาจส่งผลให้ระคายเคืองเยื่อบุจมูกและมีอาการบวมตามมาได้
4. ดูแลสุขอนามัยของจมูกให้สะอาดและแข็งแรงด้วย อควา มาริส คลาสสิก (Aqua Maris® Classic Nasal Spray) สเปรย์พ่นจมูกสำหรับใช้ประจำวัน ช่วยทำความสะอาดและบำรุงรักษาโพรงจมูก บรรเทาอาการจมูกแห้งและระคายเคืองในระยะยาว โดยใช้ในเชิงป้องกันเพื่อให้ความชุ่มชื้นและชะล้างเยื่อบุโพรงจมูก รวมทั้งป้องกันการก่อตัวของน้ำมูกและสิ่งแปลกปลอมในจมูก ใช้งานง่าย พกพาสะดวก ไม่ต้องล้างจมูกด้วยวิธีเดิม ๆ ที่ยุ่งยาก และเสี่ยงเลอะเทอะหรืออาจสำลักได้
5. รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ อย่างหลากหลายในปริมาณที่เหมาะสม ดื่มน้ำในอุณหภูมิปกติ ให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ รวมถึงลดความเครียด โดยทำกิจกรรมที่ผ่อนคลายอย่างถูกสุขลักษณะ
นอกจากนี้ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอก็สามารถป้องกันการเกิดโรคจมูกอักเสบได้ เพราะการออกกำลังกายช่วยจะปรับสมดุลของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย และทำให้เยื่อบุโพรงจมูกมีความไวต่อสิ่งกระตุ้นลดลง
