การสวมหน้ากากเป็นการป้องกันและลดความเสี่ยงในการแพร่กระจายเชื้อโรคโควิด 19 ได้ทุกสายพันธุ์ รวมทั้งสายพันธุ์โอมิครอน เพราะเชื้อจะสามารถติดต่อผ่านทางละอองฝอยจากระบบทางเดินหายใจของผู้ป่วย โดยการสวมหน้ากากอนามัยอย่างถูกต้องและถูกวิธี ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกันโควิดได้
ประสิทธิภาพของหน้ากากในการป้องกันโควิด-19 นั้น ขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพการกรองอนุภาค และความกระชับของหน้ากาก โดยมีความแตกต่างกันในแต่ละประเภทของหน้ากาก ซึ่งจากผลการศึกษาของ รศ.ดร.พานิช อินต๊ะ และคณะ ที่เผยแพร่ในวารสารวชิรสารการพยาบาล ได้เปรียบเทียบประสิทธิภาพการกรองอนุภาคขนาด 0.3 ไมครอน แสดงให้เห็นว่า
1. หน้ากากผ้าที่ทำจากผ้าที่มีคุณภาพ เช่น ผ้าฝ้ายมัสลิน ผ้าสาลู ซ้อนอย่างน้อย 2 ชั้น สามารถกรองเพิ่มได้มากขึ้นจากเดิม 53 เปอร์เซ็นต์ เป็น 67 เปอร์เซ็นต์ แต่ต้องเลือกขนาดและปรับสายให้กระชับกับใบหน้า สวมให้คลุมทั้งจมูกและใต้คาง ให้เปลี่ยนหน้ากากผ้าทุกวัน หรือเมื่อรู้สึกเปียกชื้นในระหว่างวัน เมื่อกลับถึงที่พักให้ซักด้วยสบู่หรือผงซักฟอก แล้วนำไปตากแดดให้แห้งก่อนนำมาใช้ในครั้งต่อไป
2. หน้ากากอนามัย มีประสิทธิภาพกรองอนุภาคได้ 97 เปอร์เซ็นต์ โดยต้องเลือกที่ได้มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) ซึ่งจะเป็นหน้ากากแบบ 3 ชั้น สวมให้ถูกต้อง ให้กระชับแนบกับใบหน้า ด้วยการกดแถบลวดให้แนบสันจมูก และดึงหน้ากากให้คลุมถึงใต้คาง
การสวมหน้ากากแต่ละประเภทจะขึ้นอยู่กับความเสี่ยงต่อการรับเชื้อ เช่น เมื่อต้องไปในพื้นที่เสี่ยงสูง เช่น พื้นที่ปิดหรือแออัด ให้สวมหน้ากากอนามัยทับด้วยหน้ากากผ้า ซึ่งจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการกรองได้ 98 เปอร์เซ็นต์ และทำให้มีความกระชับยิ่งขึ้น ส่วนหน้ากาก N95 มีประสิทธิภาพการกรองอนุภาคได้ 99 เปอร์เซ็นต์ เหมาะสำหรับบุคลากรทางการแพทย์ หรือผู้ที่ใกล้ชิดกับผู้ป่วยติดเชื้อ เนื่องจากมีความเสี่ยงสูงในการรับสัมผัสเชื้อโควิด-19
สำหรับในสถานที่ทั่วไป สามารถใช้หน้ากากผ้าได้ แต่ต้องเลือกเป็นแบบผ้าฝ้ายมัสลิน 2 ชั้น เนื่องจากเส้นใยผ้าฝ้ายมัสลินมีประสิทธิภาพในการกันละอองน้ำได้ดีที่สุดเมื่อเทียบกับผ้าชนิดอื่น ๆ และนำกลับมาใช้ได้หลายครั้ง ควรซักหน้ากากผ้าให้สะอาดและตากแห้งทุกวัน หลีกเลี่ยงการสัมผัสหน้ากากขณะสวมใส่ จึงจะปลอดภัยและป้องกันการติดเชื้อได้
ในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 สามารถใช้ได้ ทั้งหน้ากากผ้าหรือหน้ากากอนามัย เพราะในกรณีที่ผู้มีเชื้อโควิด-19 และผู้ไม่มีเชื้อโควิด-19 ไม่สวมหน้ากากทั้งคู่ นับว่ามีความเสี่ยงสูงมากในการแพร่เชื้อ หรือหากผู้มีเชื้อโควิด-19 ไม่สวมหน้ากาก แต่ผู้ไม่มีเชื้อโควิด-19 สวมหน้ากากป้องกันก็ยังนับว่ามีความเสี่ยงสูงเช่นเดียวกัน การป้องกันที่ดีเพื่อให้มีความเสี่ยงต่ำมากคือ การสวมหน้ากากด้วยกันทั้งคู่
สิ่งสำคัญ คือ ต้องสวมหน้ากากให้ถูกวิธี โดยสวมแนบชิดกับใบหน้าครอบปากและจมูก ไม่ควรใส่ไว้ใต้คาง เพราะการสวมหน้ากากที่ไม่ถูกต้อง จะทำให้ไม่สามารถป้องกันการติดเชื้อได้
