การพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ ที่นับวันจะมีโอกาสเพิ่มขึ้นเนื่องจากจำนวนและอายุขัยของผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ยิ่งอายุมากขึ้นจะยิ่งเพิ่มโอกาสการบาดเจ็บจากการพลัดตกหกล้ม ไม่อยากให้ปู่ย่าตายายที่บ้านเสี่ยงบาดเจ็บและล้มป่วย ลูกหลานในครอบครัวควรหาวิธีป้องกันผู้สูงอายุหกล้ม
ผู้สูงอายุ นับเป็นกลุ่มเสี่ยงสำคัญที่อาจได้รับบาดเจ็บจากการลื่นล้ม สะดุด หรือก้าวพลาด บนพื้นระดับเดียวกันหรือพลัดตกหกล้มบริเวณพื้นทางเดินได้ง่าย เนื่องจากสภาพร่างกายเสื่อมถอยตามอายุที่เพิ่มขึ้น ทำให้การทำงานของอวัยวะต่าง ๆ ลดลง เช่น การทรงตัวไม่ดี แขนขาอ่อนแรง มีปัญหาทางสายตา และการได้ยิน หรืออาจเกิดจากสภาพแวดล้อมไม่เหมาะสม เช่น พื้นและบันไดลื่น ชำรุด มีสิ่งกีดขวาง พื้นต่างระดับ แสงสว่างไม่เพียงพอ ทำให้เกิดการหกล้มได้ง่าย จนอาจได้รับบาดเจ็บและรุนแรงได้ เช่น กระดูกหัก ข้อเคลื่อน หรือบาดเจ็บที่ศีรษะ เสี่ยงต่อการเสียชีวิตก่อนวัยอันควร
สถานการณ์การพลัดตกหกล้มในประเทศไทยพบว่ากว่า 1 ใน 3 ของผู้สูงอายุ หกล้มทุกปี สถานที่เกิดอุบัติเหตุส่วนใหญ่เกิดในบ้าน ร้อยละ 65 และในห้องน้ำ ร้อยละ 30 ซึ่งสาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากการลื่น สะดุด หรือก้าวพลาดบนพื้นระดับเดียวกันมากถึงร้อยละ 61 แต่ยังพบว่าสูงถึงร้อยละ 80 พักอาศัยอยู่ในบ้านที่ไม่เหมาะสม เช่น ไม่มีราวเกาะในห้องน้ำ และใช้ส้วมนั่งยอง เป็นต้น
เคล็ดลับป้องกันผู้สูงอายุหกล้ม
1. เมื่อผู้สูงอายุต้องออกเดินทางไปนอกบ้าน ลูกหลานหรือผู้ดูแลควรเดินทางไปพร้อมผู้สูงอายุ เพื่อดูแลอย่างใกล้ชิด
2. เลือกรองเท้ากันลื่นให้กับผู้สูงอายุเพื่อช่วยในการทรงตัว นอกจากนี้ เครื่องใช้และเครื่องแต่งกายที่ไม่พอดีตัว เช่น เสื้อผ้าหลวมโคร่งและยาวรุ่มร่าม รองเท้าหลวม พื้นรองเท้าลื่นหรือชำรุด เลนส์แว่นตาไม่พอดีกับสายตา อาจนำไปสู่การลื่นล้มได้
3. ปรับปรุงหรือจัดสภาพแวดล้อมภายในบ้านให้เหมาะสม จัดให้ผู้สูงอายุอยู่ชั้นล่าง มีราวจับหรือราวพยุง มีแสงสว่างเพียงพอ จัดวางสิ่งของให้เป็นระเบียบ พื้นห้องเรียบเสมอกัน และเป็นวัสดุที่ไม่ลื่น
4. เก็บกวาดบ้านให้โล่ง โปร่งสบาย ไม่ให้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์มีพิษที่เป็นอันตราย รวมถึงหมั่นทำความสะอาดบ้านให้สะอาดไร้ฝุ่น จัดระเบียบข้าวของเครื่องใช้ไม่ให้เกะกะกีดขวางบริเวณพื้นบ้านและทางเดิน ในส่วนของทางเดินต้องเรียบแต่ไม่ลื่น ในบ้านมีแสงสว่างเพียงพอ เพื่อสุขภาพที่ดี และป้องกันการเกิดอุบัติเหตุของผู้สูงอายุ
สำหรับจุดเสี่ยงสำคัญในบ้านที่อาจนำไปสู่การหกล้ม ลื่นล้ม สะดุด หรือก้าวพลาดได้ง่ายในผู้สูงอายุก็คือ ห้องน้ำ เพื่อลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุเหล่านี้ นี่คือข้อแนะนำสำหรับห้องน้ำผู้สูงอายุที่ปลอดภัย
1. จัดห้องน้ำให้อยู่ติดกับห้องนอน ไม่ควรมีกลอนประตู
2. มีแสงสว่างเพียงพอทั้งกลางวันและกลางคืนให้ผู้สูงอายุมองเห็นได้ชัดเจน
3. พื้นเรียบเสมอกัน แบ่งพื้นที่เป็นส่วนแห้ง ส่วนเปียกปูด้วยวัสดุผิวหยาบและมีความหนืด หรือใช้แผ่นรองกันลื่น
4. ใช้โถส้วมเป็นแบบชักโครกหรือแบบนั่งราบ และติดตั้งราวจับบริเวณโถส้วมและเก้าอี้นั่งอาบน้ำ
5. มีเก้าอี้นั่งอาบน้ำติดอยู่กับที่ มีพนักพิงและที่พักแขน
6. ทำประตูห้องน้ำให้เป็นบานเลื่อนแบบกว้างเพื่อที่ผู้สูงอายุจะได้เปิดปิดหรือเข้าออกได้อย่างสะดวก
นอกจากจัดสภาพแวดล้อมต่าง ๆ เพื่อป้องกันการพลัดตกหกล้มแล้ว ผู้สูงอายุควรออกกำลังกายเพื่อพัฒนาความสามารถในการทรงตัวและป้องกันการล้ม
