พ่อแม่ส่วนใหญ่มักจะคิดว่าฟันซี่แรกของลูก หรือฟันน้ำนมเดี๋ยวก็หลุดไป จึงขาดการเอาใจใส่ดูแล และจะเริ่มดูแลเมื่อฟันแท้ขึ้น ส่งผลให้เด็กจำนวนไม่น้อยมีฟันน้ำนมผุ และอาจบานปลายไปถึงการเป็นหนองที่ปลายรากฟัน ดังนั้น จึงควรเริ่มดูแลฟันของลูกตั้งแต่ซี่แรก เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลกระทบในระยะยาว

ฟันเป็นอวัยะสำคัญที่ช่วยบดเคี้ยวอาหารเข้าสู่ร่างกาย เมื่อฟันผุ ย่อมทำให้ใช้ชีวิตลำบาก การป้องกันฟันผุนั้น ต้องเริ่มตั้งแต่แรกเกิด ทารกแรกเกิดควรกินนมแม่อย่างเดียวจนถึง 6 เดือน และกินนมแม่ควบคู่อาหารที่เหมาะสมตามวัยจนถึง 2 ปี หรือนานกว่านั้น นมแม่จะทำให้เกิดฝ้าขาวในปากน้อยกว่านมขวด อีกทั้ง ยังมีสารอาหารและภูมิต้านทานที่มีประโยชน์

วิธีการทำความสะอาดช่องปากในเด็กที่ฟันยังไม่ขึ้น คือ ใช้ผ้าสะอาดพันที่บริเวณปลายนิ้วมือ เช็ดบริเวณเหงือกและฟันของลูกให้ทั่วช่องปาก และเมื่อลูกน้อยโตขึ้น พ่อแม่ยิ่งต้องใส่ใจสุขภาพช่องปากของลูกน้อยให้มากขึ้นอีก เพราะนมผงหรือนมกล่อง จะทำให้เกิดคราบขาวในช่องปากของลูก อีกทั้ง ยังมีน้ำตาลเป็นส่วนประกอบ หากไม่ดูแลทำความสะอาดจะทำให้เกิดฟันผุ หรือเกิดเชื้อราในช่องปากได้ ไม่ควรปล่อยให้ลูกหลับคาขวดนม

ตามธรรมชาติแล้วทารกจะเริ่มมีฟันขึ้นเมื่ออายุประมาณ 6 เดือน ซึ่งมักจะเป็นฟันหน้าซี่กลางล่าง หลังจากนั้นฟันจะขึ้นเฉลี่ยเดือนละ 1 ซี่ จนครบ 20 ซี่ เมื่ออายุประมาณ 2 ขวบครึ่ง ถึง 3 ขวบ โดยฟันของลูกมักจะทยอยขึ้นตามลำดับ เช่น ฟันหน้าด้านล่าง จะขึ้นเมื่อลูกอายุประมาณ 6-8 เดือน, ฟันหน้าด้านบน จะขึ้นเมื่อลูกอายุประมาณ 8-12 เดือน

วิธีการทำความสะอาดช่องปากในเด็กที่ฟันขึ้น (เกินครึ่งซี่) คือ ใช้แปรงสีฟันที่มีขนาดเล็กและมีขนแปรงที่นุ่มเป็นพิเศษ ควบคู่กับยาสีฟันที่เหมาะสำหรับเด็กทารก โดยเลือกความเหมาะสมได้ที่ฉลากสินค้า การใช้ยาสีฟันควรใช้ในปริมาณเล็กน้อย หรือ แค่พอชื้นเท่านั้นแปรงที่บริเวณตัวฟันเป็นแนวนอน เมื่อแปรงเสร็จแล้วให้ใช้ผ้าสะอาดชุบน้ำหมาด ๆ เช็ดคราบยาสีฟันออกให้หมด

ทั้งนี้ ในวัยเด็กเล็ก (0-3 ปี) พ่อแม่ควรทำความสะอาดช่องปากให้เด็ก เมื่ออายุ 3 ปีขึ้นไป ให้เด็กแปรงฟันเอง และต้องตรวจความสะอาดซ้ำทุกครั้งที่แปรงจนถึงอายุประมาณ 8-9 ปี หรือเมื่อสามารถผูกโบว์ หรือเชือกรองเท้าได้เอง และควรสอนวิธีการดูแลรักษาฟันที่ถูกต้องให้กับลูก โดยใช้หลักการแปรงฟันแบบ 2-2-2  คือ แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง ด้วยยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ โดย แปรงฟันนานอย่างน้อย 2 นาที ให้สะอาดทั่วทั้งปาก ทุกซี่ ทุกด้าน ไม่กินขนม หลังแปรงฟัน 2 ชั่วโมง

หากพบว่าเด็กแปรงไม่สะอาดผู้ปกครองก็ควรแปรงซ้ำให้สะอาดทันที และช่วยใช้ไหมขัดฟันทำความสะอาดระหว่างซอกฟันให้แก่เด็กทุกวัน เพื่อลดการตกค้างของเศษอาหารในซอกฟัน ควรแนะนำลูกว่าอย่ากินอาหารที่มีน้ำตาลมากเกินไป เช่น ขนมขบเคี้ยว ลูกอม ลูกกวาด น้ำหวานหรือน้ำอัดลม เพราะหากมีน้ำตาลตกค้างที่บริเวณฟัน น้ำตาลจะแปรสภาพเป็นแบคทีเรีย และกัดกินเนื้อฟัน ส่งผลให้เกิดอาการฟันผุ

ฟันน้ำนมมีความสำคัญมาก เป็นรากฐานที่ดีของฟันแท้ในอนาคต พ่อแม่จึงควรสังเกตว่าทารกฟันขึ้นครบตามวัยหรือไม่ ตลอดจนรักษาความสะอาดฟันและสุขภาพช่องปากของลูกอยู่เสมอ เพื่อฟันที่แข็งแรงตลอดทุกช่วงวัย