ทารกแรกเกิด เป็นวัยที่มีภาวะหรือสิ่งปกติที่ไม่พบในวัยอื่น ภาวะหรือสิ่งปกตินี้อาจทำให้พ่อแม่มือใหม่เกิดความวิตกกังวลได้ ทั้งที่ความจริงแล้ว ภาวะเหล่านี้เป็นเรื่องปกติที่พบได้ในทารกแรกเกิด สามารถหายเองได้ ไม่จำเป็นต้องรักษาใด ๆ และนี่คือ ภาวะสีผิวแปลก ๆ ที่มักเกิดในทารกแรกเกิด

ทารกแรกเกิด หมายถึง ทารกที่มีอายุ 30 วันแรกหลังคลอด เป็นระยะที่ทารกมีการปรับตัวเพื่อให้มีชีวิตอยู่ในสภาพนอกครรภ์มารดาได้ภายหลังคลอด เนื่องจากทารกแรกคลอดยังมีการเจริญเติบโตและพัฒนาการที่ยังไม่เสร็จสิ้นสมบูรณ์เต็มที่ทั้งทางด้านกายวิภาคและสรีรวิทยา โดยระบบต่าง ๆ จะเข้าสู่ภาวะการเจริญเติบโตเต็มที่และมีการทำงานที่สมบูรณ์ในช่วงเวลาต่าง ๆ กัน ในส่วนของสีผิวของทารกแรกเกิด ก็อาจมีภาวะสีผิวแปลก ๆ เกิดขึ้นได้ ซึ่งเป็นเรื่องปกติ ดังนี้

1. ภาวะตัวเหลือง (Physiologic Jaundice)

เกิดจากทารกมีสารสีเหลืองที่เรียกว่า “บิลิรูบิน” (bilirubin) ในเลือดสูงกว่าปกติ โดยบิลิรูบินนี้เกิดจากการสลายตัวของเม็ดเลือดแดง ซึ่งเกิดขึ้นตลอดเวลาในร่างกายคนปกติ บิลิรูบินในเลือดจะผ่านกระบวนการเปลี่ยนแปลงที่ตับให้อยู่ในรูปที่ละลายน้ำมากขึ้นและถูกกำจัดออกจากร่างกายทางปัสสาวะและอุจจาระ เนื่องจากทารกมีจำนวนเม็ดเลือดแดงมากกว่าผู้ใหญ่ และการทำงานของตับยังไม่เจริญเต็มที่ จึงพบว่าประมาณร้อยละ 50-60 ของทารกปกติจะมีอาการตัวเหลืองได้ประมาณวันที่ 3-5 หลังคลอด ดังนั้น คุณแม่จึงควรให้ทารกดูดน้ำนมมาก ๆ เพื่อขับบิลิรูบินออกมาทางอุจจาระ ปัสสาวะ

นอกจากนี้ยังพบ ภาวะตัวเหลืองจากการกินนมแม่ (Breast milk Jaundice) สาเหตุเกิดจากในนมแม่มีสาร

pregnanediol และ B-glucuronidase ซึ่งทำให้เกิดภาวะเหลือง พบประมาณร้อยละ 2-4 ในทารกที่กินนมแม่จะเหลืองในวันที่ 3-5 หลังคลอดและจะเหลืองนาน 2-3 เดือน การดูแลคือให้ทารกกินนมแม่ต่อไป ส่วนคุณแม่ควรงดอาหารที่มีแคโรทีนสูง เช่น มะละกอ ฟักทอง เป็นต้น อย่างไรก็ตาม ในทารกบางคนมีอาการตัวเหลืองผิดปกติ เช่น ตัวเหลืองในวันแรก หรือตัวเหลืองมากกว่าปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยหาสาเหตุและให้การรักษา

2. ภาวะเขียวคล้ำที่ใบหน้า (Traumatic cyanosis)

เป็นภาวะเขียวคล้ำที่ใบหน้า เกิดจากการมีเลือดคั่งและมี จุดห้อเลือด (petechiae) จำนวนมาก เกิดจากการถูกบีบรัดโดย การคลอดตามธรรมชาติ หรือจากสายสะดือพันคอ จุดห้อเลือด มักหายอย่างรวดเร็วใน 2-3 วัน

3. ภาวะเขียวที่มือและที่เท้า (Acrocyanosis/ Peripheral cyanosis)

ภาวะเขียวที่มือและที่เท้าพบได้บ่อยในทารก 24-48 ชั่วโมงแรกหลังคลอด เกิดจากการไหลเวียนเลือดที่มือและเท้าช้าลง เนื้อเยื่อบริเวณดังกล่าวจะสกัดออกซิเจนจาก oxygenated hemoglobin เพื่อนำไปหล่อเลี้ยงเนื้อเยื่อ เป็นผลให้มี reduced hemoglobin เพิ่มขึ้น ภาวะนี้อาจพบในทารกที่อยู่ในสภาพอากาศที่เย็น ฉะนั้น หากทารกมีภาวะเขียวที่มือและที่เท้านี้ อาจเป็นผลมาจากการที่ทารกที่อยู่ในสภาพอากาศที่เย็นเกินไป และ/ หรืออาจมีภาวะอุณหภูมิร่างกายต่ำ

อย่างไรก็ตาม แม้ภาวะเหล่านี้เป็นเรื่องปกติที่มักเกิดกับทารกแรกเกิด แต่หากคุณพ่อคุณแม่ไม่สบายใจ หรือรู้สึกว่ามันไม่น่าจะปกติ อาจพาเบบี๋ไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมได้