วัยทารก หมายถึง ช่วงเวลาของชีวิตตั้งแต่ทารกคลอดจากครรภ์จากครรภ์มารดาไปจนกระทั่งถึงอายุ 1 ขวบ วัยทารกเป็นวัยเริ่มต้นที่มีความสำคัญสำหรับชีวิตมนุษย์เป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นวัยที่เป็นรากฐานของการพัฒนาชีวิตทั้งชีวิต การเลี้ยงดูเด็กวัยทารกจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง และนี่คือ 4 ข้อควรรู้เกี่ยวกับวัยทารก
1. ทารกจำเป็นต้องการรักษาชีวิตให้อยู่รอดหลังออกจากครรภ์ ขณะที่ทารกมีชีวิตอยู่ในครรภ์มารดา ทารกมีชีวิตอยู่ได้จากการหายใจ กินอาหาร และขับถ่าย โดยผ่านทางสายรกจากแม่ แต่เมื่อทารกคลอด ทารกจะต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมภายนอก นับว่าเป็นช่วงวิกฤตของทารก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในระยะ 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด ถ้าทารกมีสุขภาพสมบูรณ์แข็งแรงจะปรับตัวและจะสามารถมีชีวิตอยู่ได้ในสภาวะแวดล้อมใหม่ได้ แต่ในทางตรงกันข้าม ถ้าการปรับตัวไม่สามารถทำได้สมบูรณ์ครบถ้วน ทารกจะมีปัญหาหรืออาจเสียชีวิตได้
2. การเจริญเติบโตทางด้านร่างกายและสมอง วัยทารกเป็นวัยที่มีการเจริญเติบโตและพัฒนาทุกด้านรวดเร็วมากกว่าวัยอื่น จึงทำให้มีการเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ และอาจมีความผิดปกติเกิดขึ้นได้ง่าย โดยเฉพาะการเจริญเติบโตของสมอง สมองจะเจริญเติบโตเร็วมากที่สุดในวัยนี้ เมื่อสิ้นขวบปีที่ 1 ขนาดสมองจะมีขนาดประมาณ 2 ใน 3 ของสมองผู้ใหญ่ ดังนั้น หากมีสาเหตุใดมาทำให้การเจริญของสมองชะงักงันลงในวัยนี้ จะทำให้ส่งผลกระทบกระเทือนอย่างมากต่อความสามารถและระดับสติปัญญาของเด็กวัยต่อมา
3. การดูแลสุขภาพร่างกายให้สมบูรณ์แข็งแรงเป็นเรื่องสำคัญสำหรับเด็กวัยทารก วัยทารกเป็นวัยอ่อนแอ มีการเจ็บป่วยและตายมากกว่าวัยอื่น เนื่องจากร่างกายของทารกมีความสามารถสร้างภูมิคุ้มกันโรคได้น้อย กลุ่มโรคติดเชื้อที่ทำให้ทารกป่วยและตายมาก คือ โรคอุจจาระร่วง และโรคระบบทางเดินหายใจ การดูแลสุขภาพทารกจึงต้องระมัดระวังเรื่องความสะอาด และการดูแลให้ห่างไกลจากแหล่งเชื้อโรคจากที่แออัด และห่างไกลจากควันบุหรี่
4. พื้นฐานทางบุคลิกภาพเริ่มสร้างตั้งแต่วัยทารก เป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาบุคลิกภาพในวัยต่อมา หากได้รับการเลี้ยงดูอย่างถูกต้องและเหมาะสม ทารกจะเติบโตเป็นเด็กที่มีพัฒนาการทางบุคลิกภาพได้ดี ในทางตรงกันข้าม ถ้าทากไม่ได้รับการตอบสนองที่เหมาะสม การพัฒนาบุคลิกภาพก็จะไม่สมบูรณ์ เช่น การไม่ได้รับอาหารอย่างเพียงพอกับความต้องการของร่างกาย ร่างกายและสมองจะไม่เจริญเท่าที่ควร ส่งผลให้ร่างกายเจริญเติบโตไม่เต็มที่ สมองขาดความสมบูรณ์และชะงักงันได้, ทารกที่ขาดความรัก ความอบอุ่น และการดูแลเอาใจใส่อย่างเหมาะสม อาจส่งผลให้มีปัญหาทางอารมณ์ มองโลกในแง่ร้าย ขาดความรัก ความห่วงใย และความไว้วางใจผู้อื่น มีชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุขได้ยาก
วัยทารก เป็นวัยที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง เพราะเป็นวัยต้นของชีวิตที่พัฒนาพื้นฐานทางด้านสุขภาพ สมอง และบุคลิกภาพ ทารกจึงจำเป็นต้องได้รับการเลี้ยงดูให้มีความสมบูรณ์ด้านสุขภาพ ด้วยการดูแลเอาใจใส่อย่างใกล้ชิดเป็นพิเศษ ให้ปราศจากเชื้อโรคใดๆ ให้ได้รับอาหารทางกาย อาหารทางใจ เพื่อเป็นอาหารที่บำรุงสมองของทารกให้เจริญเติบโตสมวัย ส่งผลให้สมองของทารกได้รับการพัฒนาอย่างเต็มที่ ไม่ให้เกิดภาวะชะงักงันหรือล่าช้าขึ้นได้
การดูแลเอาใจใส่ทารกอย่างใกล้ชิดด้วยความรัก และมีความรู้ความเข้าใจถึงหลักการดูแลทารก ย่อมส่งผลดีต่อพัฒนาการทางด้านบุคลิกภาพ ช่วยให้ทารกเลี้ยงง่าย อารมณ์ดี รักตนเอง สามารถปรับตัวและมีชีวิตอยู่ในสังคมได้อย่างมีความสุข
