สเตียรอยด์ (Steroid)
เป็นชื่อเรียกโดยย่อของ corticosteroid ยากลุ่มนี้ สามารถใช้ในโรคหรือภาวะต่างๆ ได้อย่างหลากหลายขณะเดียวกันก็มีฤทธิ์และข้อบ่งใช้มากมาย สำหรับสเตียรอยด์ที่เราจะกล่าวถึงคือ สเตียรอยด์ประเภทใช้ภายนอกในรูปแบบของยาทา (ทั้งในรูปครีม โลชั่นเจลขี้ผึ้ง) โดยเราจะเรียกว่า…
“ยาทาสเตียรอยด์” ยาประเภทนี้มักถูกนำไปใช้อย่างผิดวิธีจนทำให้เกิดผลข้างเคียงที่เลวร้าย ทั้งที่ถ้าใช้อย่างถูกต้องจะช่วยบรรเทาอาการของโรคได้เป็นอย่างดี เพื่อไม่ให้พลาด เราไปเรียนรู้วิธีใช้ยาให้ถูกต้องและปลอดภัยกันเถอะ
- ก่อนเลือกใช้ยาทาสเตียรอยด์ทุกครั้ง ควรปรึกษาแพทย์ หรือเภสัชกร และไม่ควรตัดสินใจเลือกใช้ตามความพอใจ เพราะอาจทำให้เกิดผลเสียลุกลามใหญ่โตได้
- การใช้ยาทาสเตียรอยด์ต่อเนื่องเป็นเวลานานหรือใช้ในปริมาณที่มากเกินไป อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงจากยาได้เช่น ผิวลาย ผิวบาง หรือสิว
- ใช้ยาทาสเตียรอยด์เฉพาะบริเวณที่เกิดอาการของโรค เช่น บริเวณที่เป็นผื่น ไม่ทาลงบนผิวหนังที่ปกติ
- การเลือกใช้ยาทาสเตียรอยด์จะขึ้นกับชนิดและความรุนแรงของโรคเป็นหลัก เช่นใช้ยาทาสเตียรอยด์รูปแบบขี้ผึ้ง สำหรับผื่นที่มีลักษณะหนาตัวขึ้นหรือบริเวณที่มีผิวหนังหนา เช่น ผื่นหนาที่เกิดจากการเกาบริเวณหัวเข่า
- การทายาสเตียรอยด์เพื่อให้การใช้ยามีประสิทธิภาพสูงสุด แต่เกิดผลข้างเคียงจากยาน้อยที่สุด ควรใช้หลักการที่เรียกว่า Fingertips Unit (FTU) คือ กำหนดปริมาณที่จำเพาะกับบริเวณที่จะทายา โดย 1 FTU จะมีปริมาณเทียบเท่ากับ 1 ข้อของนิ้วชี้ของผู้ใช้ยา หรือคิดเป็นปริมาณ 0.5 กรัมของเนื้อครีมหรือขี้ผึ้ง และจำนวนของ FTU ที่ใช้ในแต่ละส่วนของร่างกาย ขึ้นอยู่กับพื้นที่หรือความกว้างของบริเวณนั้นๆ
- ความถี่ในการทายาสเตียรอยด์ที่เหมาะสมคือ วันละ 1-2 ครั้ง แต่อาจทายาได้บ่อยกว่านั้นในบริเวณที่มีการสัมผัสบ่อย เช่น ฝ่ามือหรือฝ่าเท้า
- ระยะเวลาในการใช้ยาทาสเตียรอยด์ ควรใช้ระยะเวลาสั้นที่สุดเท่าที่จะทำได้ นอกจากนี้บริเวณต่างๆ ของร่างกายมีระยะเวลาการใช้ยาทาสเตียรอยด์แตกต่างกันไป เช่น บริเวณใบหน้าไม่ควรทายานานกว่า 2 สัปดาห์
- ในเด็กต้องระมัดระวังการใช้ยาทาสเตียรอยด์เป็นอย่างมาก เนื่องจากผิวหนังของเด็กบางกว่าผู้ใหญ่ จึงมีโอกาสที่ยาจะผ่านผิวหนังได้มากกว่าและเกิดอาการข้างเคียงได้มากกว่า
- สำหรับเด็กหากจำเป็นต้องใช้ยาทาสเตียรอยด์แนะนำให้ใช้ยาทาสเตียรอยด์ที่มีความแรงต่ำและใช้เวลาสั้นที่สุด ควรหลีกเลี่ยงยาทารูปแบบขี้ผึ้งที่มีสมบัติ occlusive ด้วย