แม้ไม่ได้ใช่บ่อยเท่าช้อนส้อม แต่ “ตะเกียบ” ก็เป็นอุปกรณ์ที่ชาวไทยคุ้นเคยกันดี เพราะใช้สำหรับหม่ำอาหารประเภทก๋วยเตี๋ยว ซึ่งเป็นเมนูยอดนิยมอันดับต้นๆ ในบ้านเรา

ปัจจุบันร้านอาหารนิยมใช้ตะเกียบไม้แบบใช้ครั้งเดียวแล้วทิ้งแต่เพราะความมักง่ายของผู้ผลิตบางราย แทนที่จะได้ความสะดวกและสุขอนามัยที่ดีจากตะเกียบไม้ กลับได้ “สารฟอกขาว” เป็นของแถมซะงั้น!!

ไม้ที่นิยมนำมาทำตะเกียบ คือ ไม้ไผ่ ไม้โมกข์ และไม้ฉำฉาสำหรับไม้ฉำฉานั้นจะมีสีคล้ำ ผู้ประกอบการจึงใส่สารฟอกขาว เพื่อฟอกเนื้อไม้ให้ขาวดูน่าใช้

ก่อนหน้านี้กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ โดยสำนักคุณภาพและความปลอดภัยอาหาร เคยทำการสุ่มตรวจตะเกียบ 8 ตัวอย่าง ผลคือ ตรวจพบซัลเฟอร์ไดออกไซด์ในตะเกียบทั้ง 8 ตัวอย่าง ปริมาณที่พบอยู่ในช่วง 19.4- 256.2 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม เมื่อทดสอบการละลายของซัลเฟอร์ไดออกไซด์ที่ออกมาจากตะเกียบโดยการนำมาแช่ในน้ำเดือดเป็นเวลา 5 นาทีแล้วนำน้ำมาตรวจวิเคราะห์พบซัลเฟอร์ไดออกไซด์ที่ละลายออกมาอยู่ในช่วง 2-91.2 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม

“ซัลเฟอร์ไดออกไซด์” (Sulphur dioxide) หรือที่หลายคนคุ้นเคยว่า “สารฟอกขาว”

เป็นสารเคมีในกลุ่มซัลไฟต์ที่มีคุณสมบัติในการยับยั้งการเปลี่ยนสีของอาหารไม่ให้เป็นสีน้ำตาลเมื่ออาหารถูกความร้อนในกระบวนการผลิตและสามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของยีสต์ ราและแบคทีเรียได้ดี สามารถนำสารนี้ไปใช้ในอุตสาหกรรมอาหารเพื่อเป็นวัตถุกันเสีย และเป็นสารป้องกันการทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอาหาร ผักผลไม้อบแห้ง วุ้นเส้นและลูกกวาด เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีการใช้สารนี้ในอุตสาหกรรมอื่นๆ เช่น นำไปใช้ผสมในน้ำยาอัดรูป ฟอกสีผ้า กระดาษและสบู่ เป็นต้น

อย่างไรก็ตามซัลเฟอร์ไดออกไซด์ไม่เป็นอันตรายต่อผู้บริโภคเมื่อใช้ในปริมาณที่พอเหมาะ เนื่องจากร่างกายสามารถขับออกทางปัสสาวะได้ แต่จะมีผลกระทบต่อคนที่เป็นโรคหอบหืดหรือคนที่แพ้ง่ายจะมีอาการทันที เช่น ทำให้เกิดโรคหืด มีอาการแน่นหน้าอก คันคอ หรือเป็นผื่นคัน และเป็นแผลพุพอง องค์การอนามัยโลกได้กำหนดค่าการบริโภคในแต่ละวันที่ได้รับหรือค่า ADI ของซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ไม่เกิน 0.7 มิลลิกรัมต่อคนต่อวัน

ดังนั้น ผู้บริโภคที่ใช้ตะเกียบในการบริโภคอาหาร จึงควรสังเกตหากพบว่าตะเกียบมีเนื้อไม้ขาวจัดและมีกลิ่นฉุนก็ไม่ควรใช้หรืออาจไปใช้ตะเกียบแบบใช้ซ้ำได้ ซึ่งสามารถล้างให้สะอาดได้ก่อนใช้