ตั้งแต่โควิดระบาดเป็นต้นมา “เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว” กลายเป็นไอเท็มสำคัญที่ต้องมีติดบ้านของหลาย ๆ คนเพื่อใช้เฝ้าระวังและติดตามอาการโควิด-19 โดยการวัดออกซิเจนในเลือดด้วยตัวเองสามารถบ่งบอกการทำงานของปอดว่าปกติหรือไม่ ช่วยประเมินความรุนแรงของโรคที่เกิดขึ้นกับปอด นำไปสู่รักษาได้ทันท่วงที
เครื่องวัดปริมาณออกซิเจนในเลือดปลายนิ้ว (Fingertip Pulse Oximeter) หรือที่นิยมเรียกว่า เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว
เป็นอุปกรณ์ขนาดเล็ก รูปทรงคล้ายกับเครื่องเย็บกระดาษ มีหน้าจอบอกค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด และอัตราการเต้นของหัวใจ/ ชีพจร โดยใช้หลักการวัดคลื่นแสงที่ปล่อยผ่านเล็บของผู้ใช้งาน และวัดค่าแสดงผลที่หน้าจอของเครื่อง ใช้หลักการดูดซับสเปกตรัมของฮีโมโกลบิน ชนิดที่ประกอบด้วยโมเลกุลของออกซิเจน และนำไปคำนวณค่าความอิ่มตัวของออกซิเจน สำหรับวิธีใช้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว มีดังนี้ (เพื่อความชัวร์แนะนำให้อ่านคู่มือด้วย)
1. ใส่ถ่าน หรือ ชาร์จให้เต็ม
2. กดปุ่มเปิดเครื่อง
3. หนีบเครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วที่นิ้วมือ โดยเช็คให้มั่นใจว่าปลายนิ้วอยู่ตามตำแหน่งที่กำหนด
4. หายใจเข้าออกลึก ๆ รอให้ตัวเลขนิ่งก่อนอ่านค่า
5. อ่านค่าและแปลผล โดย เลขตัวบน คือ ค่าระดับออกซิเจนในเลือด มีหน่วยเป็นเปอร์เซ็นต์ ส่วนเลขตัวล่าง คือ ค่าอัตราการเต้นของหัวใจ มีหน่วยเป็นครั้ง ต่อ นาที
เพื่อความแม่นยำขณะวัดค่าออกซิเจนในเลือดต้องไม่เหนื่อย จึงควรนั่งพัก 2-3 นาที ก่อนวัดค่า เมื่อเครื่องวัดค่าขึ้นตัวเลข อย่าเพื่อใช้ตัวเลขแรกที่ขึ้น ให้รอประมาณ 30 วินาที ให้ตัวเลขที่ขึ้นนิ่งก่อน นอกจากนี้ อาจมีตัวแปรที่ควรระวังเนื่องจากทำให้ค่าออกซิเจนในเลือดคลาดเคลื่อน เช่น นิ้วเย็นเกินไป, ทาเล็บหรือติดเล็บประดับ, มีการขยับของเครื่องวัดมากเกินไปขณะวัด, ภาวะที่มีเลือดมาเลี้ยงส่วนปลายนิ้วได้น้อย
ในกรณีที่ติดเชื้อโควิด ให้วัดค่าออกซิเจนในเลือดเป็นประจำ ถ้าค่านี้ต่ำลงเป็นอย่างมาก ให้แจ้งบุคคลากรทางการแพทย์หรือโรงพยาบาลทันที ซึ่งโดยทั่วไป ค่าออกซิเจนในเลือดจะมีค่าปกติ ดังนี้
95% ขึ้นไป ปกติดี
90-94% ระมัดระวัง อาการผิดปกติ
น้อยกว่า 90% มีภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ รีบแจ้งโรงพยาบาลหรือบุคลากรทางการแพทย์
เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว ถูกนำมาใช้ในช่วงโควิดระบาด โดยค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด สามารถบอกความเปลี่ยนแปลงของปอดได้ จึงนำมาประเมินความรุนแรงของโรคที่เกิดขึ้นกับปอด เพื่อลดโอกาสที่โรคจะพัฒนาไปถึงขั้นที่รุนแรง รวมทั้งลดโอกาสการเสียชีวิตจากอาการ happy hypoxemia อย่างไรก็ตาม เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้วไม่ได้ใช้ตรวจสอบอาการโควิด-19 โดยตรง ต้องดูอาการอื่น ๆ ของโรคร่วมด้วย ผู้ใช้งานควรได้รับการวินิจฉัยจากผู้เชี่ยวชาญ
เพื่อให้ได้เครื่องวัดออกซิเจนปลายนิ้ว ที่มีคุณภาพได้มาตรฐาน ก่อนซื้อแนะนำให้เช็คยี่ห้อจากเว็บไซต์ของสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา
