วัยรุ่นเป็นวัยที่ต้องเจอกับการเปลี่ยนแปลงหลายเรื่อง ทั้งการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย อารมณ์ ถูกคาดหวังให้ตัดสินและรับผิดชอบชีวิตตัวเอง จึงเป็นช่วงวัยของการเปลี่ยนแปลงและปรับตัว พ่อแม่จึงต้องดูแล สั่งสอน ตอบคำถามลูกวัยนี้ด้วยความใส่ใจ โดยหนึ่งในเรื่องสำคัญที่ต้องเตรียมตอบคำถามลูกวัยรุ่น คือ เรื่องเพศ
เรื่องนี้ที่อยากรู้ : วัยรุ่นให้ความสำคัญกับการเป็น ‘พวกเดียวกัน’ อยากเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม กลัวเป็นคนแปลกแยก ‘แตกต่าง’ และจะรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่าก็ต่อเมื่อเป็นที่ยอมรับในกลุ่มเพื่อน คำถามจึงมักเกี่ยวกับภาพลักษณ์และค่านิยมเรื่องเพศ เช่น ผู้หญิงหน้าอกใหญ่แสดงว่ามีความต้องการทางเพศสูงใช่ไหม? ผู้ชายมีแฟนหลายคนเป็นเรื่องปกติ?
แนวคำตอบ : ควรพูดคุยให้เขาเคารพคนทุกเพศ มีความมั่นใจที่จะแตกต่าง รวมทั้งให้ความรู้เรื่องการป้องกันทั้งการตั้งท้องและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ที่สำคัญอย่าลืมประเด็นที่ควรเน้นหนักต่างกันระหว่าง “ลูกสาว” กับ “ลูกชาย”
แนวคำตอบสำหรับลูกสาววัยรุ่น : ชวนคุยเรื่องการมีรอบเดือน ให้เขาเห็นว่าเป็นเรื่องปกติ และบอกถึงผลของการมีรอบเดือนด้วยว่าถ้ามีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันนั้นมีโอกาสตั้งท้องได้ รวมทั้งวิธีการรักษาความสะอาดและการใช้ผ้าอนามัย ถามความคิดเห็นและให้ลูกรู้จักประเมินสถานการณ์ในการคบแฟนการป้องกันตัวเองจากการมีเพศสัมพันธ์ที่ไม่ปลอดภัย และการดูแลป้องกันตัวเองจากภัยทางเพศในรูปแบบต่าง ๆ
แนวคำตอบสำหรับลูกชายวัยรุ่น : ชวนคุยเรื่องการเปลี่ยนแปลงของร่างกายและอารมณ์ อาจอ้างถึงวัยรุ่นข้างบ้านหรือดาราวัยรุ่นก็ได้ เพื่อให้เขาสบายใจว่าไม่ได้พูดถึงเรื่องของเขา เช่น ฝันเปียก การมีอารมณ์ทางเพศ เราช่วยคลายความอึดอัดให้เขาได้ แค่เน้นว่ามันเป็นเรื่องปกติของร่างกายในวัยนี้ และการช่วยตัวเองในที่ส่วนตัวและมิดชิดก็เป็นเรื่องปกติเช่นกัน ถามความคิดเห็นและให้ลูกรู้จักประเมินสถานการณ์ในการคบแฟน การป้องกันตัวเองและคู่จากการมีเซ็กส์ที่ไม่ปลอดภัย
คำตอบของพ่อแม่ ควรส่งเสริมให้ลูกรู้สึกดีกับร่างกายตัวเอง เพราะจะเป็นพื้นฐานให้เขาแสวงหาข้อมูลและดูแลตัวเอง เช่น เมื่อลูกถามเรื่องประจำเดือน ควรตอบไปตามข้อเท็จจริงว่า ประจำเดือนเป็นกลไกลธรรมชาติของร่างกายผู้หญิง ไม่ควรตอบว่าเป็นเลือดเสียหรือสกปรก เพราะจะทำให้ลูกไม่มั่นใจ รังเกียจเลือดประจำเดือนของตัวเองไม่กล้าซื้อ/ พกผ้าอนามัย
คำตอบของพ่อแม่ ควรส่งเสริมให้ลูกมั่นใจที่จะเป็นตัวของตัวเอง เด็กมักจะถามเรื่องความแตกต่าง และกังวลที่ตัวเองไม่เหมือนเพื่อน โดยวัยรุ่นมักถามเกี่ยวกับรูปลักษณ์ เช่น ทำไมหนูมีสิวแต่เพื่อน ๆ ไม่มี ทำไมหนูหน้าอกเล็กกว่าเพื่อน ทำไมผมมีขนที่ขาเยอะกว่าเพื่อน ควรตอบให้ลูกมั่นใจว่า ทุกคนล้วนแตกต่าง ไม่มีใครเกิดมาแล้วมีสรีระร่างกายเหมือนกันทั้งหมด ย่อมมีความต่างกันเล็ก ๆ น้อย ๆ และเป็นเรื่องดีที่เราจะแตกต่าง ควรอธิบายให้ลูกเข้าใจด้วยว่า การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของแต่ละคนนั้น เร็วช้าต่างกันเป็นเรื่องปกติ แต่ในที่สุดทุกคนก็จะมีประสบการณ์ในเรื่องนี้เหมือนกัน
ที่สำคัญคำตอบของพ่อ แม่ ผู้ปกครอง ควรสร้างความเข้าใจและเคารพสิทธิของคนอื่น อาจถามกลับให้ลูกมองในมุมของผู้อื่น คิดให้รอบด้าน เพื่อให้ลูกเปิดใจกว้าง เข้าใจความรู้สึกคนอื่น ไม่ดูถูกผู้อื่น
