อยู่มาวันหนึ่งจู่ๆ ลูกของคุณก็มาแนะนำว่าเขามีเพื่อนใหม่แล้ว แต่ไม่ใช่เพื่อนที่โรงเรียนนะ แต่เป็นตุ๊กตาหมีสีน้ำตาล หรือเพื่อนล่องหนที่เราไม่สามารถมองเห็นได้ ใช่แล้วค่ะ! ลูกของคุณได้สร้างเพื่อนในจินตนาการเป็นที่เรียบร้อยแล้ว

เกี่ยวกับเรื่องนี้ หลายบ้านคงเคยประสบมา อย่างไรก็ตาม เพื่อไขข้อข้องใจเกี่ยวกับ “เพื่อนในจินตนาการ” ของลูก เราจะต้องรับมือกับสิ่งนี้อย่างไร และเป็นปัญหาที่จะต้องเข้าไปแก้ไขหรือไม่ เรามีคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญมาไขคำตอบให้ทราบ “Rachael Tan” เธอเป็นนักจิตวิทยาเด็กจากสิงคโปร์ ได้เขียนบทความเกี่ยวกับเรื่องนี้ไว้น่าสนใจมาก ดังนี้

ใครคือเพื่อนในจินตนาการของเด็ก?

“เพื่อนในจินตนาการ” คือคาแล็กเตอร์ที่เด็กสร้างขึ้น เป็นได้ทั้งคนหรือสัตว์ ซึ่งเด็กๆ มักจะใช้เวลาเล่นแบบโต้ตอบด้วย จุดประสงค์ก็เพื่อสร้างความสัมพันธ์ฉันท์เพื่อน

เพื่อนในจินตนาการของเด็กๆ เหล่านี้จะสามารถเป็นได้ทั้งรูปแบบเห็นตัวตนจริงๆ เช่น ตุ๊กตา หรือรูปปั้นก็ได้ หรืออีกแบบคือเป็นแค่ความคิดที่เด็กสร้างขึ้นมาลอยๆ

อายุเท่าไหร่ที่เด็กเริ่มมีเพื่อนในจินตนาการ?

อันที่จริงไม่ใช่เด็กทุกคนจะมีเพื่อนในจินตนาการ เด็กที่สร้างเพื่อนลักษณะนี้ขึ้นมาจะพัฒนาความสัมพันธ์อย่างรวดเร็ว จากความคิดในจิตใจเป็นการพูดออกมาได้เลย ซึ่งหมายความว่าหากเด็กอยู่ในวัยที่สามารถพูดคุยหรือตอบโต้ได้แล้วก็อาจจะมีพฤติกรรมในการชอบจินตนาการออกมาทันที และก็ชอบพูดจาตอบโต้กับจินตนาการของตัวเองได้เลย ดังนั้น จึงไม่มีอายุที่แน่นอนตายตัว

ทำไมเด็กถึงสร้างเพื่อนในจินตนาการ?

ค่อนข้างมีหลายเหตุหลายปัจจุบันทีเดียว อาทิ

-ต้องการใครสักคนเล่นด้วย แต่ไม่ต้องมาตัดสินใจให้
-เด็กสามารถเล่นกับคนที่ให้เกียรติเขาและเขาสามารถควบคุมทุกอย่างเองได้
-ช่วยให้เขาสามารถรับมือกับปัญหาต่างๆ ในชีวิตได้ และทำให้รู้สึกอุ่นใจขึ้น

หากว่าการมีเพื่อนในจินตนาการเป็นเรื่องดี ข้อดีของมันคืออะไร?

-ช่วยพัฒนาทักษะและความคิดสร้างสรรค์ด้านภาษาได้ดี
-ช่วยทำให้เด็กรู้สึกปลอดภัยยามเมื่ออยู่ในที่ๆ ไม่คุ้นเคย
-มีคนที่ร่วมแบ่งปันช่วงเวลาที่พิเศษให้ นอกเหนือจากคนในครอบครัว
-ให้โอกาสพ่อแม่หรือผู้ใหญ่เช็คระดับความเครียดในตัวลูกได้ เช่น การแกล้งเข้าไปคุยกับเพื่อนในจินตนาการของเค้าว่า เค้าชอบหรือไม่ชอบอะไร อยากทำหรือไม่อยากทำอะไร เป็นต้น

เมื่อไหร่ที่เราควรจะสนับสนุนให้ลูกยุติเพื่อนในจินตนาการของเขาได้แล้ว?

เมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม เมื่อคุณเห็นว่าลูกคุณพูดถึงเพื่อนในจินตนาการน้อยลง ชี้ชวนให้ทำอย่างอื่นแทน แล้วก็ค่อยๆ ลดบทบาทลงเรื่อยๆ อย่างไรก็ตาม ในทางจิตวิทยาลึกๆ เด็กทราบดีอยู่แล้วว่าเพื่อนในจินตนาการของเค้านั้นไม่ใช่ของจริง

เมื่อไหร่ที่ควรจะวิตกเกี่ยวกับเพื่อนในจินตนาการ?

เมื่อคุณเริ่มสังเกตเห็นการพัฒนาที่เพิ่มมากขึ้นเป็นพิเศษ เมื่อเห็นว่าเด็กเริ่มที่จะหลุดจากการจินตนาการไปเป็นเรื่องจริงต่างๆ มากขึ้น หรือเด็กเริ่มไม่สามารถแยกออกได้ว่าอันไหนคือเรื่องสมมุติหรืออันไหนคือเรื่องจริง เช่น

-ลูกมักจะรายงานอยู่บ่อยๆ ว่าเขาไม่สามารถควบคุมเพื่อนในจินตนาการได้แล้ว
-อารมณ์ลูกของคุณแปรปรวนมากขึ้น และมักจะเก็บกดเครียดอยู่บ่อยๆ แล้วบ่นว่าสิ่งต่างๆ ที่เลวร้ายเป็นเพราะเพื่อน (ในจินตนาการ) ทำ
-ลูกเริ่มทำในสิ่งที่เป็นอันตรายบ่อยๆ แล้วอ้างว่าเป็นเพราะเพื่อนในจินตนาการสั่งให้ทำ
-ลูกเริ่มอยากจะใช้เวลาอยู่คนเดียวนานๆ และอยากจะเล่นกับเพื่อนในจินตนาการมากกว่าเพื่อนที่อยู่โลกจริงๆ

อย่างไรก็ตาม เท่าที่ฟังจากผู้เชี่ยวชาญก็ยังคงยืนยันว่าการสร้างเพื่อนในจินตนาการของเด็กเป็นเรื่องปกติ ในทางหนึ่งออกจะเป็นเรื่องดีเพราะแสดงให้เห็นว่าลูกของเรามีพัฒนาการในการสร้างสรรค์และมีความมั่นใจตัวเองในระดับหนึ่งทีเดียว