“โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก” (Iron deficiency anemia) คือ ภาวะที่ร่างกายมีการขาดหรือพร่องธาตุเหล็กซึ่งทำให้มีปริมาณธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ที่จะนำไปสร้างเม็ดเลือดแดงได้เป็นผลให้ร่างกายมีจำนวนเม็ดเลือดแดงหรือความเข้มข้นของฮีโมโกลบินในเลือดต่ำกว่าปกติภาวะโลหิตจางเกิดได้จากหลายสาเหตุ แต่ที่พบบ่อยที่สุดคือโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก โดยภาวะขาดธาตุเหล็กเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประชากรโลก ประมาณว่า อย่างน้อยประชากรหนึ่งล้านคนมีปัญหาภาวะขาดธาตุเหล็ก
ผู้ป่วยที่ขาดธาตุเหล็ก จะมีอาการ ตัวซีด ริมฝีปากซีด เหนื่อยง่าย เวียนศีรษะบ่อย ปวดศีรษะบ่อย หงุดหงิดง่าย อาจมีการอยากกินของแปลกๆ อาจมีลิ้นซีดและลิ้นมีผิวเรียบ ไม่ขรุขระเหมือนปกติ ริมฝีปาก และมุมปากอักเสบ อาจจะมีเล็บบาง หรืองอนคล้ายช้อน หากไม่ได้รับการรักษา อาการจะมากขึ้น และถ้ายังไม่ได้รับการรักษาอีก ผู้ป่วยอาจโลหิตจางมากจนเกิดภาวะหัวใจวายได้
สาเหตุของการขาดธาตุเหล็กพบได้หลากหลาย ที่พบบ่อย เช่น…
- รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กน้อย พบได้บ่อยในเด็กทารกที่รับประทานแต่นมเพียงอย่างเดียว เนื่องจากในนมมีปริมาณธาตุเหล็กเพียงเล็กน้อย
- การดูดซึมธาตุเหล็กผิดปกติ อาจเกิดจากการมีกรดในกระเพาะอาหารลดลง เช่น ผู้ที่รับประทานยาลดกรดในกระเพาะอาหารนานๆหรือผู้สูงอายุผู้ที่เคยได้รับการผ่าตัดเอากระเพาะอาหารออกเป็นต้น
- ความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มมากขึ้น พบได้บ่อยในผู้ที่ตั้งครรภ์อยู่ หรือมีการให้นมบุตร รวมถึงเด็กเล็กที่กำลังเจริญเติบโต
- สูญเสียธาตุเหล็กมากกว่าปกติ มักเกิดจากการเสียเลือดเรื้อรัง อาทิ เลือดประจำเดือนออกมากและนานกว่าปกติ เลือดออกในทางเดินอาหารจากสาเหตุต่างๆ เช่น แผลในกระเพาะอาหารเรื้อรัง เลือดออกในหลอดอาหาร ริดสีดวงทวารหนัก ไปจนถึงป่วยเป็นโรคพยาธิปากขอ
อาหารและเครื่องดื่มบางประเภทอาจมีผลยับยั้งการดูดซึมธาตุเหล็กได้ เช่น ชา กาแฟ ผู้ที่รับประทานยาเสริมแคลเซียมก็อาจไปรบกวนการดูดซึมธาตุเหล็กหากรับประทานพร้อมกัน ส่วนอาหารที่วิตามินซีสูง เช่น ผลไม้รสเปรี้ยว พบว่าช่วยการดูดซึมธาตุเหล็กให้ดีขึ้นได้บ้าง
