ปวดหัวแบบคลัสเตอร์ คืออาการปวดหัวอย่างรุนแรง แบบด้านเดียวบริเวณรอบตา เหนือเบ้าตาหรือว่าขมับ โดยความถี่ของการปวดศีรษะมีตั้งแต่ปวดหัวหนึ่งวัน ในทุกวัน ไปจนถึงปวดหัวหลายครั้งต่อวัน โดยการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์อาจรุนแรงมาก อาการปวดหัวแบบคลัสเตอร์เป็นเรื่องที่พบได้บ่อยที่สุดระหว่างวัยรุ่นและวัยกลางคน แต่สามารถเกิดขึ้นได้ทุกวัย

การศึกษาที่เก่ากว่าแสดงให้เห็นว่าอาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์ถูกรายงานว่าพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง การศึกษาปี 1998 ที่ตีพิมพ์ใน Cephalagia แสดงให้เห็นว่าก่อนปี 1960 ผู้ชายมีรายงานอาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์มากกว่าผู้หญิง 6 เท่าเลยทีเดียว

อย่างไรก็ตามเมื่อเวลาผ่านไปช่องว่างดังกล่าวก็หดตัวลงและในปี 1990 มีอาการปวดศีรษะแบบกลุ่มในผู้ชายมากกว่าผู้หญิงเพียง 2 เท่า

ประเภทของอาการปวดหัวแบบคลัสเตอร์

อาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์มีสองประเภทคือ ปวดศีรษะเป็นชุดๆ และแบบเรื้อรัง

• ปวดศีรษะเป็นชุดๆ (Episodic cluster): อาการปวดหัวที่เกิดขึ้นเป็นประจำจะเกิดขึ้นระหว่าง 1 สัปดาห์ ไปจนถึง 1  ปี ตามด้วยระยะเวลาที่ปราศจากอาการปวดหัวอย่างน้อย 1 เดือน ซึ่งคนที่มีอาการนี้สามารถพัฒนาเป็นแบบอาการปวดหัวแบบเรื้อรัง
• อาการปวดหัวแบบเรื้อรัง (Chronic cluster): เกิดขึ้นเป็นประจำนานกว่า 1 ปีตามด้วยระยะเวลาที่ปราศจากอาการปวดหัวซึ่งกินเวลาน้อยกว่า 1 เดือน

สาเหตุของอาการปวดหัวแบบคลัสเตอร์

ความเจ็บปวดจากอาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์นั้นเกิดจากการขยายตัวของหลอดเลือดที่ส่งเลือดไปยังสมองและใบหน้า  การขยายนี้ใช้แรงกดดันต่อเส้นประสาท trigeminal ซึ่งส่งผ่านความรู้สึกจากใบหน้าไปยังสมอง โดยที่ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดถึงการขยายที่เกิดขึ้นนี้

นักวิจัยเชื่อว่าความผิดปกติของ hypothalamus ซึ่งเป็นพื้นที่เล็ก ๆ ของสมองที่ควบคุมอุณหภูมิของร่างกายความดันโลหิตการนอนหลับและการปล่อยฮอร์โมนอาจเป็นสาเหตุของอาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์ อาการปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์อาจเกิดจากการปล่อยสารเคมี histamine ซึ่งต่อสู้กับสารก่อภูมิแพ้หรือเซโรโทนินซึ่งควบคุมอารมณ์

การรักษาอาการปวดหัวแบบคลัสเตอร์

การรักษาเกี่ยวข้องกับการบรรเทาและป้องกันอาการปวดศีรษะจะมีใช้ยา ในบางกรณีเมื่อการบรรเทาอาการปวดและการรักษาป้องกันไม่ได้ผล แพทย์อาจแนะนำให้ทำการผ่าตัด

• ยาแก้ปวด การใช้ยาแก้ปวดช่วยบรรเทาอาการปวดหัวเมื่อเริ่ม
• ยาป้องกันก่อนที่จะเริ่ม ยาเหล่านี้อาจไม่ได้ผล 100% แต่สามารถลดความถี่ของอาการปวดหัวได้
• ผ่าตัด ป็นวิธีสุดท้ายปิดการทำงานของเส้นประสาท trigeminal การผ่าตัดสามารถทำให้บรรเทาอาการปวดถาวรสำหรับผู้ป่วยบางราย แต่ผลข้างเคียงที่รุนแรง เช่น อาการชาที่ใบหน้าถาวร

ในส่วนของตัวยาเพื่อรักษานั้น จำเป็นต้องปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนที่จะเลือกกินเพื่อรักษาอาการนะครับ การวินิจฉัยโรคด้วยตัวเองอาจนำมาสู่ความผิดพลาดได้ ระวังกันด้วยนะครับ